Canlı Yayın: “Pandemide yarın ve Yeni Normalde ekonomi”

Çin’in Wuhan kentinde başlayan ve çok kısa bir zamanda tüm dünyaya yayılan ve şimdiye dek milyonlarca kişinin enfekte olmasına, yüzbinlerce kişinin 5 ay gibi kısa bir süre hayatını kaybetmesine sebep olan korona virüs süreci ve sonrası bu akşam canlı yayında konuşuluyor

Pandemide son durumu ve yarının nasıl olacağını KEYİAD Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tarık Şapçı, ve Yeni Normalde Ekonominin nasıl şekilleneceğini KEYİAD Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Ferman canlı yayında telekonferans ile anlatıyor.

Tarık ŞAPÇI:

• Türkiye olarak çok samimi olan bir ülkeyiz, dünyada bulaşıcılığı bir kişiden iki kişiye, bizde ise bir kişi 16 kişiye bulaştırıyorsa, biz gerçekten iyi yönettik süreci.
• Bundan sonra gelecek şey antikor testi ve aşı. Aşı çalışmalarında dünya çapında çalışmalar var muhtemelen hepsi aynı dönemde çıkacak.
• Aşıyı üretmek zor, bizim ülkemizde aşı üretme teknolojisi var ancak, bu sürecin sonuçlanması bir yılı alır.
• Maskeleri en az bir sene takacağız, artık bütün dünya maske ile dolaşacak eskisi gibi çok şey olmayacak.
• Belki bir umut olarak Sars virüsü gibi bu virüs de duraklamaya gidebilir. Yurt dışındaki çalışmalarda Sarstaki duraklama özelliklerine yakın belirtiler gözlemlendi.
• Normalleşme hareketleri çok hızlı harekete geçirildi. Yabancı ülkelerde söylenenlerin harfiyen yapılması konusunda sorun yok, ancak Türkiye’de uygulamak aynı model için çok zor.
• İnsanlar sokağa çıkma yasağı duyurulmadan önce sokağa çıktıkları tabloyu hatırlıyoruz, böyle bir halk olduğu zaman ciddi sıkıntılar yaşanabileceğinden korkuyoruz.
• Virüsün bitmesi için tüm dünyada bitmesi gerek, bitmesi için sıfır vaka olması gerekiyor. Türkiye’de sıfır vaka olabilir ama uçaklar çalışmaya başladığı andan itibaren yine gelecek. İstediğiniz kadar ateş ölçün yine ülkeye girecek.
• Türkiye’deki virüsün Suudi Arabistan kaynaklı olduğu çalışmalarla gösterildi ama bu konuşulmadı.
• Her şey güzeldi ancak umre konusunda yeterli çalışılmadığı için işler bu yöne gittiğini söyleyebilirim.
• İlk gelen umre kafilesi için gerekli önlemler alınmadı.
• Rakamların artmasının sebebi, hastalığın umurlarında olmayan insanlar ve işe gitmek zorunda olan insanların dışarıda olmasından kaynaklandı.
• Kurallara uyulmazsa belki de bu kadar geçen süre boşuna geçecek ve yeniden yükselişe geçecek.
• İspanya ve İtalya o kadar çaresiz kaldı ki 70 yaş üzeri kişileri tedaviye almadı ölüme terk etti. Amerika ise ‘kime bulaşırsa bulaşsın’ diyerek para kazanmak uğruna normalleşmeye gidiyor.
• Korona virüs tablosunda rakamlara değil oranlara bakın, ölüm sayısı çok net azaldı. Pandeminin gerçek rakamlarını yıllar sonra anlayacağız.
• Rakamlar görünenden çok daha fazla olabilir, ülkeler net rakam vermiyor, bazı bölgelerden veri gelmiyor.
• İlk dönemde sokağa çıkma yasağı uygulansaydı durum çok daha farklı bir yerde olabilirdi ama bir şekilde bu kabul görmedi.

Murat FERMAN:

• Ülkemizde 11 Mart’tan daha önce virüsün giriş yaptığına dair şüphelerimiz var.
• İçinde bulunduğumuz dönem ekonomik olarak olağanüstü kriz dönemi olarak nitelendirilebilir.
• Ani bir duruş geçekleşti, biz buna ‘sudden and full stop’ diyoruz. Bunlar sık rastlanan durumlar değildir. Genelde ilk sinyal gelir. Bütün sistemi yeniden çalıştırdığınızda sorunlar yaşayabilirsiniz.
• Bütün sektörleri, ne statüde olursa olsun fark etmez, her ülkeyi ve ekonomik katman seviyesini ilgilendiren bir durumdan bahsediyoruz.
• Türkiye ekonomisinin diğer ekonomilerden daha erken toparlanacağına dair yabancı kaynaklar tahminde bulunuyor.
• Korona virüs yeni bir şey getirmedi, gelmekte olan şeyleri getirdi, yumuşak karınları ortaya çıkardı. Heniz ortaya çıkan bir şey yok. Sadece beklentiler realize oldu.
• Hiçbir şey eskisi gibi olmayacak ama hiçbir şey de yeniden kurulmayacak.
• Değer artışına bağlı ekonomide denge vergisi gelecek.
• Amerika’da helikopter usulü hane başı 3 bin 400 dolar (iki çocuklu aile için) para aktarımı yapıldı, bizde 21 maddelik kucaklama planı açıkladılar bir tek tarım kaldı.
• Dünyada 90 trilyon dolarlık bir değer 270 trilyon dolar da borç var. IMF ‘istediğini kadar para var, borçlarınızı yeter ki ödemeye devam edin” diyor. Türkiye ve Rusya dik duruyor ama bunun arkası yok.
• Komplo teorisi değil ama bugüne kadar Türkiye hep edilgen oldu, buna maruz bırakıldı. Şöyle veya böyle mahalle kabadayısına karşı çıkan biri var. Swaplar vb.
• Doldur boşalt yapılıyor, 3 gün önce yeni bir atak yapıldı. 7 kuruluş var 4’ü banka. Olmayan para ile köşeye sıkıştırmaya çalışıyor. Spekülasyon değil manipülasyon yapılıyor. Bu kişilerin yaş ortalaması da 29’u geçmez. Kasıtları yok belki ama para kazanmaya çalışıyorlar.
• Bunlar sadece bizim değil bir kaç ülkenin de başına geldi, yaşayarak öğreniyoruz.
• Türkiye bu döneme ekstra riskle yakalandı.
• Dünyada enflasyon yaratılamıyor, bu Türkiye’de %13. Milletin enflasyon yaratamadığı dönemde biz böyle yakalandı.
• Çözüm için sihirli bir formül yok.
• Ekonomi insan için ama insansız bir ekonomiden de söz edemeyiz.
• Bu mesela ‘kral çıplak’ gerçeğini ortaya çıkardı. Amerikan sağlık sisteminin rezaletini görmeyen kaldı mı? 86 tane üniversite kapandı uzaktan eğitimi beceremediler eğitimdeki yumuşak karnı görmeyen kaldı mı?
• Türkiye’de 10 günde canlı derslere geçtik. Bunu çok az ülke yapabildi.
• Güvenilir liman sıralamasında Amerikan doları ilk sırada altını da geçti, Amerikan tahvillerini de.
• Dolar bulunamıyor, bizim içi dolar dolardır ve yine dolardır. Bunların 3-5 sene içinde pozitif sürece geçeceğini düşünüyorum.